Sử dụng hợp lý là một học thuyết pháp lý cho biết việc sử dụng nội dung được bảo hộ bản quyền trong một số trường hợp là việc được phép mà không phải xin phép chủ bản quyền.
YouTube nhận được nhiều yêu cầu gỡ bỏ video mà chủ bản quyền tuyên bố là vi phạm luật bản quyền. Đôi khi, các yêu cầu này áp dụng cho những video đủ điều kiện để được coi là trường hợp ngoại lệ về bản quyền hoặc có vẻ như là các ví dụ rõ ràng của trường hợp sử dụng hợp lý.
Nếu nội dung được bảo hộ bản quyền được dùng trong một video theo cách đủ điều kiện để được coi là trường hợp ngoại lệ về bản quyền, thì video đó sẽ được coi là hợp pháp và không vi phạm. Do đó, chúng tôi thường yêu cầu chủ bản quyền cân nhắc xem các trường hợp ngoại lệ về bản quyền có áp dụng hay không rồi mới gửi yêu cầu gỡ bỏ do vi phạm bản quyền cho YouTube. Nếu cho rằng một video không đủ điều kiện để được coi là trường hợp ngoại lệ, thì chủ bản quyền phải cho chúng tôi biết lý do thoả đáng.
Các trường hợp ngoại lệ về bản quyền trên khắp thế giới
Mặc dù quy tắc quốc tế đối với các trường hợp ngoại lệ về bản quyền thường tương tự nhau, nhưng chúng cũng có thể có điểm khác biệt. Các quốc gia và khu vực có thể có những quy tắc riêng về trường hợp được phép sử dụng nội dung được bảo hộ bản quyền mà không cần chủ bản quyền cho phép.
Tại Hoa Kỳ, các tác phẩm bình luận, phê bình, nghiên cứu, giảng dạy hoặc đưa tin có thể được coi là trường hợp sử dụng hợp lý. Ở Liên minh Châu Âu, các trường hợp ngoại lệ được công nhận còn hạn chế hơn và việc sử dụng phải thuộc các danh mục cụ thể, chẳng hạn như trích dẫn, phê bình, đánh giá, châm biếm, giễu nhại và phỏng nhại. Các quốc gia/khu vực khác có khái niệm gọi là trường hợp xử lý hợp lý có thể có các nguyên tắc khác.
Cuối cùng, toà án sẽ quyết định các trường hợp sử dụng hợp lý dựa trên dữ kiện thực tế của từng trường hợp. Bạn nên xin ý kiến tư vấn pháp lý của chuyên gia trước khi đăng tải những video chứa nội dung được bảo hộ bản quyền.
Bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý
Ở Hoa Kỳ, thẩm phán là người quyết định trường hợp nào được coi là sử dụng hợp lý. Thẩm phán sẽ xem xét cách áp dụng bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý cho từng vụ việc. Bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý bao gồm:
1. Mục đích và tính chất sử dụng, bao gồm cả xem xét việc sử dụng đó mang bản chất thương mại hay mang mục đích giáo dục phi lợi nhuận
2. Bản chất của tác phẩm có bản quyền
3. Số lượng và phần thực chất được sử dụng so với toàn bộ tác phẩm có bản quyền
4. Tác động của việc sử dụng đối với giá trị hoặc thị trường tiềm năng của tác phẩm có bản quyền
Ví dụ về trường hợp sử dụng hợp lý
Donald Duck Meets Glenn Beck in Right Wing Radio Duck |
Video "Donald Duck Meets Glenn Beck in Right Wing Radio Duck"của kênh rebelliouspixels Bản phối lại này kết hợp các đoạn trích ngắn từ nhiều nội dung nguồn. Các bản phối lại tạo nên một thông điệp mới về sức ảnh hưởng của luận điệu khiêu khích trong các giai đoạn khủng hoảng kinh tế. Những tác phẩm mang đến ý nghĩa mới cho nội dung nguồn có thể được coi là sử dụng hợp lý. |
Sáng kiến của YouTube để bảo vệ theo trường hợp sử dụng hợp lý
Trong một số ít trường hợp, chúng tôi đề nghị nhà sáng tạo trên YouTube tham gia một sáng kiến giúp bảo vệ một số ví dụ thuộc "trường hợp sử dụng hợp lý" trên YouTube khỏi việc bị yêu cầu gỡ bỏ do vi phạm bản quyền. Thông qua sáng kiến này, đối với những nhà sáng tạo có video thuộc trường hợp sử dụng hợp lý bị yêu cầu gỡ bỏ, YouTube bồi thường tối đa 1 triệu đô la Mỹ chi phí pháp lý trong trường hợp yêu cầu gỡ bỏ đó dẫn đến một vụ kiện liên quan đến việc vi phạm bản quyền.
Mục đích của sáng kiến này là đảm bảo những nhà sáng tạo này có cơ hội bảo vệ tác phẩm của mình. Ngoài ra, sáng kiến này còn có mục đích cải thiện cộng đồng sáng tạo bằng việc cung cấp kiến thức về tầm quan trọng cũng như những giới hạn của trường hợp sử dụng hợp lý. Vì những quy tắc điều chỉnh các trường hợp sử dụng như vậy là khác nhau ở mỗi quốc gia/khu vực, nên như đã mô tả ở trên, chúng tôi chỉ có thể cung cấp sáng kiến này cho những nhà sáng tạo sống ở Hoa Kỳ và đồng ý chỉ cung cấp video của họ ở Hoa Kỳ.
Video ví dụ trong sáng kiến của YouTube nhằm bảo vệ theo trường hợp sử dụng hợp lý
Những video ví dụ này chỉ đại diện cho một phần nhỏ trong số rất nhiều yêu cầu gỡ bỏ do vi phạm bản quyền mà chúng tôi nhận được. Đây cũng chỉ là một số video trong số rất nhiều video có khả năng thuộc trường hợp sử dụng hợp lý nhưng bị yêu cầu gỡ bỏ.
Mỗi năm, YouTube chỉ có thể bảo vệ một số video theo trường hợp sử dụng hợp lý và những video này được chọn dựa trên nhiều yếu tố. Nhìn chung, chúng tôi chọn những video thể hiện rõ nét nhất trường hợp sử dụng hợp lý dựa trên bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý.
Video được khôi phục theo trường hợp sử dụng hợp lý
Mặc dù không thể đưa ra một biện pháp bảo vệ pháp lý cho mọi người, nhưng chúng tôi vẫn thận trọng với những yêu cầu gỡ bỏ do vi phạm bản quyền ảnh hưởng đến tất cả nhà sáng tạo trên YouTube.
Có thể bạn đã biết một số trường hợp nổi bật mà chúng tôi yêu cầu chủ bản quyền xem xét lại các yêu cầu gỡ bỏ và khôi phục video thuộc trường hợp sử dụng hợp lý. Ví dụ:
- Video này của Young Turks có chứa các đoạn video ngắn của một chương trình quảng cáo bị chỉ trích nặng nề. Các đoạn video này được nhắc đến trong một cuộc trò chuyện bàn luận về lý do khiến video đó xúc phạm người xem.
- Video này của kênh Secular Talk phê bình một chính trị gia vì đã chứng thực cho một phương pháp trị bệnh tiểu đường chưa được kiểm chứng.
- Buffy vs Edward: Twilight Remixed -- [original version], một video phối lại so sánh cách khắc hoạ chân dung người phụ nữ trong hai tác phẩm về chủ đề ma cà rồng dành cho đối tượng thanh thiếu niên.
- "No Offense" là một video do Tổ chức hôn nhân quốc gia của Hoa Kỳ tải lên, trong đó sử dụng một đoạn video với hình ảnh một người nổi tiếng làm ví dụ về hành vi khiếm nhã.
Thông tin khác
Nếu muốn tìm hiểu thêm về trường hợp sử dụng hợp lý, bạn có thể tìm xem nhiều nguồn tham khảo trên mạng. Các trang web sau chỉ nhằm cung cấp kiến thức và không được YouTube chứng thực:
- "Bộ quy tắc gồm những phương pháp hay nhất về trường hợp sử dụng hợp lý đối với video trực tuyến" của Trung tâm Truyền thông và Tác động xã hội
- Tài liệu giải thích chi tiết về bốn yếu tố của trường hợp sử dụng hợp lý của Dự án Luật truyền thông kỹ thuật số
- Chỉ mục trường hợp sử dụng hợp lý của Cục Bản quyền Hoa Kỳ