Najczęstsze pytania na temat dozwolonego użytku

Dozwolony użytek to zasada prawna, która w określonych okolicznościach pozwala wykorzystać cudze materiały chronione prawem autorskim bez uzyskania wcześniejszej zgody właściciela praw.

Nie istnieje żadne magiczne zaklęcie, które sprawi, że zasada dozwolonego użytku zostanie automatycznie zastosowana. Gdy wykorzystujesz czyjąś pracę chronioną prawem autorskim, nie ma gwarancji, że chroni Cię zasada dozwolonego użytku.

Dozwolony użytek – prawa autorskie w YouTube

 

Zasubskrybuj kanał YouTube Creators, gdzie znajdziesz najnowsze wiadomości, porady i wskazówki.

 

Najczęstsze pytania dotyczące dozwolonego użytku

Jak działa zasada dozwolonego użytku?

W Stanach Zjednoczonych dozwolony użytek stwierdza sędzia, który analizuje konkretne przypadki w kontekście pewnych zasad. W różnych krajach/regionach różnie definiuje się okoliczności, w jakich materiał może być wykorzystany bez zgody właściciela praw autorskich. W Stanach Zjednoczonych przyjmuje się na przykład, że dozwolonym użytkiem jest wykorzystanie cudzego materiału w komentarzach, recenzjach, badaniach, nauczaniu i materiałach informacyjnych. W niektórych krajach istnieje zbliżone pojęcie „działania w dobrej wierze”, które może jednak mieć inny zakres.

Co obejmuje dozwolony użytek?

1. Cel i charakter wykorzystania materiału, np. komercyjny albo edukacyjny non-profit

Sądy zazwyczaj skupiają się na tym, czy użycie treści jest „transformatywne” (to znaczy, czy dodaje ono nową formę ekspresji lub nowe znaczenie do oryginału, czy też stanowi tylko jego kopię). W przypadku użycia komercyjnego szanse na stwierdzenie dozwolonego użytku są mniejsze, chociaż w niektórych sytuacjach można zarabiać na filmie i nadal korzystać z zasady dozwolonego użytku.

2. Charakter utworu chronionego prawami autorskimi

Użycie materiału pochodzącego z utworów opartych na faktach zostanie z większym prawdopodobieństwem potraktowane jako dozwolone niż w przypadku utworów fikcyjnych.

3.Długość i istotność użytego fragmentu w stosunku do całości utworu chronionego prawem autorskim

Wykorzystanie mniejszych fragmentów materiału pochodzącego z oryginalnego utworu zostanie z większym prawdopodobieństwem potraktowane jako dozwolone niż w przypadku obszerniejszych partii. Jednak w niektórych sytuacjach wykorzystanie nawet niewielkiej partii materiału może zostać potraktowane jako użycie niedozwolone, jeśli wykorzystany materiał stanowi sedno utworu.

4.Wpływ rynkowy, jaki wykorzystanie może mieć na utwór objęty prawem autorskim lub jego wartość

Użycie, które niekorzystnie wpływa na możliwość czerpania zysków z oryginalnego utworu przez właściciela praw autorskich, jest zazwyczaj postrzegane jako niedozwolone. W przypadku parodii sądy mogą niekiedy zrobić wyjątek.

Kiedy stosuje się dozwolony użytek?

Podanie danych właściciela praw autorskich, opublikowanie zastrzeżenia w stylu „naruszenie praw autorskich nie jest moim zamiarem” czy dodanie oryginalnych materiałów w treściach innego autora nie sprawia, że wykorzystanie czyjegoś utworu jest automatycznie uznawane za dozwolony użytek. Szczególnie mało prawdopodobne jest, że za dozwolony użytek zostanie uznane użycie, którego celem nie jest skomentowanie ani zrecenzowanie wykorzystanych treści (a jest ono jedynie zamiennikiem oryginalnego utworu).

Jak działa system Content ID w sytuacjach dozwolonego użytku?

Przesłanie filmu, który zawiera treści chronione prawem autorskim, bez zgody właściciela tych praw może skończyć się zgłoszeniem roszczenia z systemu Content ID do tego filmu. Roszczenie uniemożliwi zarabianie na filmie, nawet jeśli wykorzystasz tylko kilka sekund materiału, na przykład krótki fragment popularnej piosenki.

Systemy automatyczne, takie jak Content ID, nie są w stanie określić, czy dozwolony użytek jest uzasadniony. Taka decyzja jest subiektywna, zależy od konkretnego przypadku i może zostać podjęta jedynie przez sąd. YouTube nie może podejmować decyzji o dozwolonym użytku ani pośredniczyć w sporach dotyczących praw autorskich, ale nie oznacza to, że dozwolony użytek nie może istnieć w YouTube. Jeśli uważasz, że Twój film spełnia kryteria dozwolonego użytku, możesz bronić swojego punktu widzenia, zgłaszając sprzeciw do roszczenia z systemu Content ID. Takiej decyzji nie należy podejmować pochopnie. W niektórych przypadkach może być konieczne zgłoszenie sprzeciwu w formie odwołania i poprzez roszczenie wzajemne związane z ustawą DMCA.

Jeśli zarówno Ty, jak i strona wnosząca roszczenie będziecie próbować zarabiać na filmie w trakcie trwania sporu, będziemy zbierać i zatrzymywać uzyskane środki do czasu jego rozwiązania. Gdy to nastąpi, wypłacimy zarobki odpowiedniej stronie.  

Opcje rozwiązania roszczenia poza procesem zgłaszania sprzeciwu

Najprostszym sposobem na radzenie sobie z roszczeniami z systemu Content ID jest unikanie ich. Nie używaj materiałów chronionych prawami autorskimi, chyba że są one kluczowym elementem Twojego filmu. W Bibliotece audio YouTube znajdziesz muzykę, której możesz bezpłatnie używać w swoich filmach. Jeśli zdecydujesz się na używanie muzyki pobranej z innych stron z utworami bezpłatnymi lub objętymi licencją, przeczytaj uważnie warunki korzystania z danej usługi. Niektóre z tych usług mogą nie przyznawać praw do korzystania z muzyki w YouTube ani zarabiania na niej, więc nadal możesz otrzymać roszczenie z systemu Content ID.

Jeśli otrzymasz roszczenie dotyczące muzyki, która nie jest niezbędna w filmie, możesz ją usunąć lub zastąpić utworami z Biblioteki audio. Zawsze możesz też przesłać zupełnie nową wersję filmu – bez materiałów objętych roszczeniem – pod nowym URL-em.

Czy chroni mnie zasada dozwolonego użytku, jeśli…

…film zawiera informacje o właścicielu praw autorskich?

Ważną rolę w analizie przypadków dozwolonego użytku odgrywa „transformatywność”, czyli stopień przekształcenia. Samo wskazanie właściciela utworu objętego prawami autorskimi nie spowoduje, że niezmieniona kopia jego materiałów zostanie objęta zasadą dozwolonego użytku. Wyrażenia takie jak „wszystkie prawa należą do autora” lub „nie jestem właścicielem” nie oznaczają, że używasz materiału w sposób dozwolony. Nie oznacza to też, że masz pozwolenie właściciela praw na wykorzystanie treści.

…film zawiera zastrzeżenie o wyłączeniu odpowiedzialności?

Nie istnieje żadne magiczne zaklęcie, które sprawi, że wykorzystanie przez Ciebie materiałów chronionych prawem autorskim należących do innej osoby zostanie automatycznie objęte zasadą dozwolonego użytku. Umieszczenie w filmie sformułowania „naruszenie praw autorskich nie jest moim zamiarem” nie zapewni Ci automatycznej ochrony przed roszczeniami związanymi z naruszeniem tych praw.

…treści są wykorzystywane w celach „rozrywkowych” lub „non-profit”?

Sądy dokładnie sprawdzają, do jakich celów wykorzystujesz dany materiał, aby zdecydować, czy rzeczywiście jest to dozwolony użytek. Oświadczenie, że przesłany materiał „służy jedynie celom rozrywkowym” nie jest wystarczające. Użycie materiału w celach „non-profit” jest traktowane przychylnie, ale nie stanowi niezawodnej linii obrony.

…do utworu innego twórcy, który jest chroniony prawem autorskim, dodam stworzony przez siebie materiał?

Nawet jeśli dodasz coś od siebie do treści innego autora, ich wykorzystanie nadal nie musi zostać uznane za dozwolone. Jeśli Twój utwór nie wprowadza do oryginału nowej formy ekspresji, nowego znaczenia ani przekazu, prawdopodobnie nie dotyczy go zasada dozwolonego użytku. Tak jak w poprzednich omawianych sytuacjach, sądy będą analizować poszczególne przypadki pod kątem wszystkich 4 czynników decydujących o dozwolonym użytku – w tym także ilości oryginalnych materiałów, które zostały użyte.

…mieszkam poza Stanami Zjednoczonymi?

Chociaż reguły dotyczące wyjątków od prawa autorskiego są często podobne na całym świecie, mogą się od siebie różnić. W różnych krajach i regionach mogą obowiązywać inne zasady dotyczące tego, czy można wykorzystać materiały chronione prawem autorskim bez zgody właściciela tych praw.

W sądach każdy przypadek dozwolonego użytku jest oceniany indywidualnie. Zanim prześlesz film, który zawiera materiały chronione prawem autorskim, zastanów się, czy nie warto zasięgnąć porady prawnej.

Więcej informacji

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o dozwolonym użytku, w internecie znajdziesz wiele informacji na ten temat. Te strony podajemy tylko w celach informacyjnych. Nie są one promowane przez YouTube:

• Zbiór sprawdzonych metod dotyczących dozwolonego użytku filmów online przygotowany przez Center for Media and Social Impact
• Szczegółowe objaśnienie 4 czynników przygotowane przez Digital Media Law Project
• Zbiór orzeczeń sądowych dotyczących dozwolonego użytku przygotowany przez amerykański Urząd ds. Praw Autorskich