Dozwolony użytek w YouTube

Dozwolony użytek to zasada prawna, która w określonych okolicznościach pozwala na wykorzystanie materiałów chronionych prawem autorskim bez zgody właściciela tych praw.

YouTube otrzymuje wiele żądań usunięcia filmów, które zdaniem właścicieli praw naruszają ich prawa autorskie. Czasami żądania te mają zastosowanie do filmów, które kwalifikują się do wyłączenia ochrony prawa autorskiego lub wydają się spełniać kryteria zasady dozwolonego użytku.

Zgodnie z postanowieniami sądów właściciele praw autorskich muszą wziąć pod uwagę, czy wyłączenie ochrony prawa autorskiego ma zastosowanie, zanim wyślą żądanie usunięcia treści.

Jeśli wykorzystanie w filmie materiałów chronionych prawem autorskim kwalifikuje się do wyłączenia ochrony prawa autorskiego, uznamy, że film jest zgodny z prawem i nie narusza praw autorskich. Dlatego często prosimy właścicieli praw autorskich o rozważenie, czy ma zastosowanie wyłączenie ochrony prawa autorskiego, zanim prześlą oni żądanie usunięcia treści do YouTube. Jeśli właściciel praw autorskich uważa, że film nie kwalifikuje się do takiego wyłączenia, musi przedstawić nam odpowiednie uzasadnienie. 

Jeżeli właściciel praw autorskich nie wyjaśni nam, dlaczego dany film nie kwalifikuje się do wyłączenia ochrony prawa autorskiego, film ten nie zostanie usunięty z YouTube. 

Wyłączenie ochrony prawa autorskiego w różnych miejscach na świecie

Międzynarodowe zasady dotyczące wyłączenia ochrony prawa autorskiego często są podobne, ale mogą się różnić. W różnych krajach i regionach mogą obowiązywać inne zasady dotyczące tego, czy można wykorzystać materiały chronione prawem autorskim bez zgody właściciela tych praw.

Pamiętaj, że gdy odpowiadamy na żądania usunięcia treści, bierzemy pod uwagę lokalne przepisy. Więcej informacji o tym, jak reagujemy na żądania usunięcia treści, znajdziesz m.in. w Raporcie przejrzystości YouTube dotyczącym praw autorskich. Zawiera on informacje o tym, jak często prosimy o dodatkowe wyjaśnienia właścicieli praw autorskich, którzy twierdzą, że film nie kwalifikuje się do wyłączenia ochrony prawa autorskiego.

W Stanach Zjednoczonych przyjmuje się, że dozwolonym użytkiem jest wykorzystanie cudzego materiału w komentarzach, recenzjach, badaniach, nauczaniu i materiałach informacyjnych. W Unii Europejskiej zasady dotyczące wyłączenia ochrony prawa autorskiego są bardziej restrykcyjne, a wykorzystanie materiałów musi pasować do konkretnych kategorii, takich jak cytat, krytyka, recenzja, karykatura, parodia czy pastisz. W innych krajach i regionach istnieje pojęcie „działania w dobrej wierze”, które może jednak mieć inny zakres.

W sądach każdy przypadek dozwolonego użytku jest oceniany indywidualnie. Zanim prześlesz film, który zawiera materiały chronione prawem autorskim, zastanów się, czy nie warto zasięgnąć porady prawnej.

4 czynniki dozwolonego użytku

W Stanach Zjednoczonych to sąd decyduje, co można uznać za dozwolony użytek. Sędzia rozważy, w jaki sposób 4 czynniki dozwolonego użytku mają zastosowanie do konkretnego przypadku. Te 4 czynniki to:

1. Cel i charakter wykorzystania materiału, np. komercyjny albo edukacyjny non-profit

Sądy zazwyczaj koncentrują się na ustaleniu, czy wykorzystanie materiałów chronionych prawem autorskim ma charakter „transformacyjny”, tzn. czy takie wykorzystanie nadaje oryginalnemu materiałowi nową formę ekspresji lub nowe znaczenie, czy też jedynie powiela oryginał.

W przypadku zastosowań komercyjnych szanse na stwierdzenie dozwolonego użytku są mniejsze, ale jest możliwe zarabianie na filmie zawierającym materiał objęty takim użytkiem.

2. Charakter utworu chronionego prawami autorskimi

Użycie materiału pochodzącego z utworów opartych na faktach zostanie z większym prawdopodobieństwem potraktowane jako dozwolone niż w przypadku utworów fikcyjnych.

3. Długość i istotność użytego fragmentu w stosunku do całego utworu chronionego prawem autorskim

Wykorzystanie mniejszych fragmentów materiału pochodzącego z oryginalnego utworu zostanie z większym prawdopodobieństwem potraktowane jako dozwolone niż w przypadku obszerniejszych partii. Jeśli jednak to, co zostało zapożyczone, stanowi „sedno” utworu, wykorzystanie nawet niewielkiego fragmentu może zdecydować o uznaniu materiału za sprzeczny z zasadą dozwolonego użytku.

4. Wpływ rynkowy, jaki wykorzystanie może mieć na utwór objęty prawem autorskim lub jego wartość

Użycie, które niekorzystnie wpływa na możliwość czerpania zysków z oryginalnego utworu przez właściciela praw autorskich, jest zazwyczaj postrzegane jako niedozwolone. W przypadku parodii sądy mogą niekiedy zrobić wyjątek.

Przykład dozwolonego użytku

Donald Duck Meets Glenn Beck in Right Wing Radio Duck

„Donald Duck Meets Glenn Beck in Right Wing Radio Duck” autor: rebelliouspixels W tym remiksie połączono krótkie fragmenty z różnych materiałów źródłowych. Powstał z nich nowy materiał, który mówi o wpływie prowokacyjnej retoryki w czasach kryzysu gospodarczego. Wykorzystanie materiałów źródłowych w sposób nadający im nowe znaczenie można uznać za dozwolony użytek.

Inicjatywa YouTube dotycząca ochrony dozwolonego użytku

Czasami prosimy też twórców o dołączenie do inicjatywy chroniącej niektóre przykłady „dozwolonego użytku” w YouTube przed żądaniami usunięcia treści. W ramach tej inicjatywy YouTube zabezpiecza twórców, których filmy mimo zgodności z zasadą dozwolonego użytku zostały objęte prośbą o usunięcie z powodu naruszenia praw autorskich, przed kosztami prawnymi w wysokości maksymalnie miliona dolarów, jeśli prośba o usunięcie treści doprowadzi do procesu o naruszenie praw autorskich.

Celem tej inicjatywy jest zapewnienie tym twórcom szansy na ochronę ich utworów. Stworzono ją również z myślą o środowisku twórczym i jego edukacji zarówno w kwestii znaczenia, jak i ograniczeń dozwolonego użytku. Ze względu na różnice w przepisach regulujących takie korzystanie z treści w różnych krajach i regionach (jak opisano powyżej) możemy oferować taką pomoc tylko twórcom mieszkającym w USA, którzy zgodzili się, by ich treści były dostępne tylko w Stanach Zjednoczonych.

Przykłady filmów objętych inicjatywą ochrony dozwolonego użytku

Fracking Next Door

Więcej przykładów znajdziesz na naszej playliście z treściami chronionymi zasadą dozwolonego użytku.

Uwaga: możesz obejrzeć filmy na tej playliście, jeśli mieszkasz w Stanach Zjednoczonych. Jeśli mieszkasz poza Stanami Zjednoczonymi, wyświetlenie tych filmów niestety nie będzie możliwe.

Te filmy to tylko wybrane przykłady wielu otrzymywanych przez nas żądań usunięcia treści. To także zaledwie kilka spośród dużej liczby filmów objętych dozwolonym użytkiem, wobec których mogą zostać zgłoszone żądania usunięcia.

Każdego roku YouTube może objąć zasadą dozwolonego użytku niewielką liczbę filmów – są one wybierane z uwzględnieniem wielu czynników. Najczęściej wybieramy te filmy, które najlepiej odzwierciedlają zasadę dozwolonego użytku przy uwzględnieniu 4 czynników.

Jeśli Twój film zostanie włączony do tego programu, poinformujemy Cię o tym. Nie musisz kontaktować się z nami, by poprosić o objęcie Twojego filmu ochroną. Jeśli będziemy mogli Ci ją zaoferować, skontaktujemy się z Tobą.

Przywrócone filmy objęte zasadą dozwolonego użytku

YouTube nie może zapewnić ochrony prawnej każdemu, ale zachowujemy czujność wobec żądań usunięcia treści, które mają wpływ na wszystkich twórców.

Być może znasz sytuacje, gdy zwracaliśmy się do właścicieli praw autorskich z prośbą o ponowne rozważenie żądań usunięcia treści i przywracaliśmy filmy, kierując się zasadą dozwolonego użytku. Oto przykłady:

• Film z kanału Young Turks, który wykorzystuje krótkie urywki ostro krytykowanej reklamy jako podstawę do rozmowy o tym, dlaczego widzowie uznali ją za obraźliwą.
• Ten film z kanału Secular Talk, który krytykuje pewnego polityka za promowanie niesprawdzonej metody leczenia cukrzycy.
• Buffy vs Edward: Twilight Remixed -- [original version] – remiks, który porównuje sposób ukazania kobiet w 2 skierowanych do nastolatków filmach o wampirach.
• No Offense – film przesłany przez National Organisation for Marriage, w którym jako przykład niekulturalnego zachowania wykorzystano klip ze znaną osobą.

Więcej informacji

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o dozwolonym użytku, w internecie znajdziesz wiele informacji na ten temat. Te strony podajemy tylko w celach informacyjnych. Nie są one promowane przez YouTube:

• Zbiór sprawdzonych metod dotyczących dozwolonego użytku filmów online przygotowany przez Center for Media and Social Impact
• Szczegółowe objaśnienie 4 czynników przygotowane przez Digital Media Law Project
• Zbiór orzeczeń sądowych dotyczących dozwolonego użytku przygotowany przez amerykański Urząd ds. Praw Autorskich