İnternet'in herkes için güvenli ve dürüst bir yer olduğuna inanmak istiyoruz. Ancak, internet suçlularının ve bilgisayar korsanlarının orada sinsi sinsi dolaştığını ve sorun çıkarmaya hazırlandığını inkar etmenin bir anlamı yok. Sorun çıkarmak için başvurdukları yöntemlerden birisi kötü amaçlı yazılımları yaymaktır. Kötü amaçlı yazılımın ne olduğunu, nasıl yayıldığını ve nasıl önlenebileceğini öğrenerek kendinizi koruyabilirsiniz.
Kötü amaçlı yazılım nedir?
"Kötü amaçlı yazılım" bilgisayarlara zarar vermek üzere tasarlanmış olan her türlü yazılımdır. Kötü amaçlı yazılımlar, bilgisayarınızdan hassas bilgileri çalabilir, bilgisayarınızı adım adım yavaşlatabilir ya da sizin haberiniz olmadan e-posta hesabınızdan sahte e-postalar bile gönderebilir. Duymuş olabileceğiniz yaygın kötü amaçlı yazılım türlerinden bazıları aşağıda verilmiştir:
- Virüs: Kendini kopyalayıp bilgisayara bulaşabilen zararlı bilgisayar programı.
- Solucan: Kendi kopyalarını ağ üzerinden diğer bilgisayarlara gönderen kötü amaçlı bilgisayar programı.
- Casus yazılım: Kullanıcıların bilgisi olmadan onlardan bilgi toplayan kötü amaçlı yazılım.
- Reklam yazılımı: Bilgisayarda reklamları otomatik olarak oynatan, gösteren veya indiren yazılım.
- Truva atı: Kendisini yararlı bir uygulama gibi gösteren ancak bilgisayarınıza zarar veren veya yüklendikten sonra bilgilerinizi çalan yıkıcı program.
Kötü amaçlı yazılımlar nasıl yayılır?
Kötü amaçlı yazılımlar bilgisayarına bir dizi farklı yolla yerleşebilir. Aşağıda, bazı sık rastlanan örnekler verilmiştir:
- Gizli şekilde kötü amaçlı yazılım içeren ücretsiz bir yazılımı internetten indirme
- Gizli şekilde kötü amaçlı yazılımla bir arada sunulan yasal bir yazılımı indirme
- Kötü amaçlı yazılım bulaşmış bir web sitesini ziyaret etme
- Kötü amaçlı bir yazılımı indirme işlemini başlatmak üzere tasarlanmış sahte bir hata mesajını veya pop-up pencereyi tıklama
- Kötü amaçlı yazılım içeren bir e-posta ekini açma
Kötü amaçlı yazılımların yayılabileceği yollar çok çeşitlidir. Ancak bu durum, kötü amaçlı yazılımları durdurmak konusunda çaresiz olduğunuz anlamına gelmez. Artık kötü amaçlı yazılımın ne olduğunu ve neler yapabileceğini bildiğinize göre, korunmak üzere atabileceğiniz pratik adımlardan bazılarını ele alabiliriz.
Kötü amaçlı yazılımlar nasıl önlenir?
- Bilgisayarınızın ve yazılımlarınızın daima güncel olmasını sağlayın
Microsoft ve Apple, işletim sistemleri için sık sık güncellemeler yayınlar. Windows ve Mac bilgisayarlarınız için kullanıma sunuldukları zaman, bu güncellemeleri yüklemek iyi bir fikirdir. Bu güncellemeler genellikle, sisteminizin güvenliğini iyileştirebilecek düzeltmeler içerir. Bazı işletim sistemlerinde otomatik güncelleme seçeneği de sunulmuştur. Bu sayede güncellemeleri, yayınlanmalarından kısa bir süre sonra edinebilirsiniz.
- Microsoft Windows: Kullanıcılar "Windows Update" adlı bir özelliği kullanarak güncellemeleri yükleyebilir.
- Apple Mac: Kullanıcılar "Yazılım Güncelleme" adlı bir özelliği kullanarak güncellemeleri yükleyebilir.
Bilgisayarınızın işletim sistemine ek olarak bilgisayarınızdaki yazılımların da son sürümlerinin yüklenerek güncel tutulması gerekir. Daha yeni sürümler genellikle, kötü amaçlı yazılım saldırılarını önlemek için daha fazla güvenlik düzeltmesi içerir.
- Mümkün olduğunda yönetici ayrıcalıkları olmayan bir hesap kullanın
Çoğu işletim sistemi, bilgisayarınızda birden çok kullanıcı hesabı oluşturmanıza olanak verir. Böylece, farklı kullanıcılar, farklı ayarlara sahip olabilir. Bu kullanıcı hesapları, farklı güvenlik ayarlarına sahip olacak şekilde oluşturulabilir.
Örneğin, "yönetici" (veya "üst yönetici") hesapları genellikle yeni yazılım yükleyebilirken "sınırlı" veya "standart" hesaplar bunu yapamaz. Günlük web taramalarında yeni yazılım yüklemeniz gerekmediğinden mümkün olduğunda "sınırlı" veya "standart" bir kullanıcı hesabı kullanmanızı öneririz. Bunu yapmak, kötü amaçlı yazılımların bilgisayarınıza yüklenerek sistem çapında değişiklikler yapmasını önlemeye yardımcı olabilir.
- Bağlantıları tıklamadan veya bir şeyler indirmeden önce iki kez düşünün
Gerçek dünyada çoğu kişi, kapısında ışıklı bir "Ücretsiz bilgisayarlar!" tabelası bulunan şüpheli bir binadan içeri adım atmaktan biraz şüphelenir. İnternet'te de, ücretsiz bir şeyler sunduğunu iddia eden, tanıdık olmayan web sitelerine girerken benzer düzeyde bir dikkat göstermeniz gerekir.
Ücretsiz bir video düzenleme programını veya rol yapma oyununu indirmenin cazip gelebileceğini biliyoruz. Ancak onu sunan web sitesine gerçekten güveniyor musunuz? Bazen söz konusu web sitesinden çıkıp, sunulan herhangi bir şeyi indirmeden veya yüklemeden önce web sitesi veya program hakkında yorum ya da bilgi aramak faydalı olur. İndirilebilir öğeler, kullanıcıların bilgisayarlarına kötü amaçlı yazılım bulaşmasının ana yollarından biridir. Bu nedenle neyi indirdiğiniz ve onu nereden indirdiğiniz konusunda mutlaka iki kez düşünün.
- E-posta eklerini veya resimleri açarken dikkatli olun
Herhangi biri size postayla bir kutu çikolata gönderdiğinde hiç tereddüt etmeden kutuyu açıp içindekileri yer misiniz? Muhtemelen yemezsiniz. Herhangi biri size ekler veya resimler içeren şüpheli bir e-posta gönderdiğinde de benzer şekilde ihtiyatlı davranmalısınız. Bu e-postalar bazen sadece spam olabilir ancak başka zamanlarda bu e-postalarda size zarar verebilecek kötü amaçlı yazılımlar gizlenmiş olabilir. Gmail kullanıyorsanız bu e-postaları spam olarak bildirebilirsiniz. Böylece benzeri e-postaları gelecekte daha iyi ayıklayabiliriz.
- Sizden yazılım indirmenizi isteyen pop-up pencerelere güvenmeyin
İnternet'te gezinirken bilgisayarınıza kötü amaçlı yazılım bulaştığına sizi inandırıp kendinizi korumak için bazı yazılımlar indirmenizi isteyen pop-up pencereler görüntüleyen sitelerle karşılaşabilirsiniz. Bu tuzağa düşmeyin. Yalnızca pop-up pencereyi kapatın ve içini asla tıklamayın.
- Dosya paylaşımınızı sınırlayın
Bazı siteler ve uygulamalar başka kullanıcılarla kolay bir şekilde dosya paylaşmanıza olanak verir. Bu sitelerin ve uygulamaların birçoğu kötü amaçlı yazılıma karşı pek az koruma sağlar. Bu dosya paylaşma yöntemlerini kullanarak dosya alışverişi yapıyorsanız veya dosya indiriyorsanız kötü amaçlı yazılımlara dikkat edin. Kötü amaçlı yazılımlar sıklıkla popüler bir film, albüm, oyun veya program kimliğiyle karşınıza çıkabilir.
- Antivirüs yazılımı kullanın.
Bir şeyler indirmeniz gerekiyorsa indireceğiniz öğeyi, kötü amaçlı yazılım olup olmadığını belirlemek üzere tarayacak bir virüsten koruma yazılımı kullanmanız gerekir. Virüsten koruma yazılımları, kötü amaçlı yazılım var olup olmadığını belirlemek üzere bütün bilgisayarınızı da taramanıza olanak verir. Kötü amaçlı yazılımları erken yakalamak ve yayılmalarını önlemek için bilgisayarınızı düzenli aralıklarla taramak iyi bir fikirdir. Google bir antivirüs yazılımı üretmemektedir. Ancak Kötü amaçlı yazılımları bilgisayarınızdan kaldırma konulu makalede, değerlendirmek isteyebileceğiniz antivirüs yazılımlarının bir listesini bulabilirsiniz.
Sonraki adımlar
- Hesap güvenliğiyle ilgili ipuçlarımızı inceleyin
