I. Unutulma Hakkı nedir?
"Unutulma hakkı", Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın aldığı bir karar neticesinde ilk kez Mayıs 2014'te Avrupa Birliği'nde resmileşmiş olan bir hakkın genel adıdır. Divan, Avrupa Veri Koruma Yasası uyarınca şahısların Google gibi arama motorlarından kişilerin adıyla ilgili aramalarda listelenen belirli sonuçların liste dışı bırakılmasını talep etme hakkı bulunduğuna karar verdi. Arama motorları, liste dışı bırakılacak sonuçları belirlerken söz konusu bilginin "hatalı, yetersiz, alakasız veya ölçüsüz" olup olmadığını ve bilginin arama sonuçlarında ulaşılabilir olmasında kamu yararı bulunup bulunmadığını değerlendirmelidir.
AB, 2018 yılında Genel Veri Koruma Yönetmeliği'ni (GDPR) yürürlüğe koydu. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın, yerini GDPR'ye bırakan eski kanuna dayanarak tanıdığı hakka benzer bir "silme hakkı"na GDPR'nin 17. maddesinde yer verilmiştir. Avrupa Birliği dışındaki bazı ülkeler de benzer kanunları hayata geçirdi. Örneğin Temmuz 2015'te Rusya, vatandaşların "Rus kanunlarını çiğneyen veya yanlış ya da artık geçerli olmayan bilgiler içeren" bağlantıları Rus arama motorlarında liste dışı bırakmasına olanak veren bir yasa çıkardı [26], Türkiye ve Sırbistan da o zamandan itibaren unutulma hakkının kendi versiyonlarını tesis etti.
II. Kimler veri koruma yasaları uyarınca içeriklerin liste dışı bırakılmasını talep edebilir?
Genel olarak veri koruma kuralları yalnızca şahıslarla ilgili kişisel verilerin işlenmesini kapsar. Genellikle kurumların ve diğer tüzel kişilerin, kurumsal adlarıyla ilgili aramalarda listelenen içerikleri liste dışı bıraktırma hakları bulunmaz.
Taleplerin çoğu, durumdan etkilenen şahıslar tarafından doğrudan iletilse de yasal olarak yetkilendirilmiş olduğunuzu doğrulamanız halinde bir başkası adına talepte bulunabilirsiniz. Lütfen yasal haklarınızla ilgili daha fazla bilgi almak ve bu haktan yararlanıp yararlanamayacağınızı öğrenmek için yerel yasalarınızı inceleyin.
III. Talep iletmeden önce kontrol edebileceğiniz noktalar
İçeriği kendiniz yayınladıysanız web'den kaldırmanız veya arama sonuçlarında görünmesini engellemeniz mümkün olabilir. Çoğu sosyal ağda, oluşturduğunuz içerikleri koruyan gizlilik denetimlerinin yanı sıra başkalarının yayınladığı kötüye kullanım amaçlı içeriklerin kaldırılması için izleyebileceğiniz yollar mevcuttur.
Yaygın araçların bir listesini burada bulabilirsiniz:
İçeriği Web'den kaldırabilirseniz Google'ın sonuçları, tarayıcılarımızın sayfayı bir sonraki ziyaretinden sonra güncellenir. Google'ın arama sonucu önizlemesi (veya "snippet"i) sayfanın mevcut halini göstermiyorsa bu araç üzerinden snippet'in geçici olarak engellenmesini talep edebilirsiniz.
IV. Nasıl talep gönderebilirim?
Talep göndermek için bu web formunu doldurun. Lütfen aşağıdakileri forma eklediğinizden emin olun:
- Liste dışı bırakılmasını istediğiniz içeriğin URL'leri. Doğru URL'yi nasıl bulacağınızı bu sayfada öğrenebilirsiniz.
- İçeriğin sizinle bağlantısını ve neden Google arama sonuçlarında liste dışı bırakılması gerektiğini içeren bir açıklama.
- Liste dışı bırakılmasını istediğiniz içerikle ilgili arama sorgusu (örneğin tam adınız). İçeriğin liste dışı bırakılmasını başka bir ad için talep etmeniz de mümkün olabilir (örneğin, takma adınız). Bu durumda talebinize konu olan adın kimliğinizle alakasını lütfen bize açıklayın.
- Size ulaşabileceğimiz bir e-posta adresi.
Konuyla ilgili gerekli ölçüde bilgi sağlamanız, elimizdeki bilgiler ışığında talebinizi etkin bir şekilde değerlendirebilmemiz açısından her zaman yararlıdır. Talebinizle ilgili karar alabilmek için daha fazla bilgiye ihtiyacımız olabilir. Bu durumda size bir e-posta göndererek daha fazla bilgi talep ederiz ve devam etmeden önce yanıtınızı bekleriz.
V. Google'ın karar alma süreci nasıl işler?
Profesyonel inceleme ekibimiz, talebinizi manuel olarak inceler. Genel anlamda ekibimiz, söz konusu bilgiyi kamu yararı taşıyıp taşımaması açısından ele alır ve veri koruma yasası uyarınca sahip olduğunuz haklarınızı da göz önünde bulundurarak bu konuyu değerlendirir.
Bilginin kamu yararı taşıması birkaç farklı nedenden kaynaklanabilir. Google, dengeyi sağlamak adına çeşitli kaynaklara başvurur. 29. Madde Çalışan Taraf'ın Avrupa Birliği Adalet Divanı kararının uygulanması hakkında kılavuz ilkeler konulu çalışması ve Avrupa Veri Koruma Kurulu'nun kılavuz ilkeleri dahil olmak üzere Avrupa veri koruma komitelerinin geliştirdiği kılavuzların yanı sıra AB veri koruma yasalarına dair ortak anlayışa açıklık getiren Avrupa Birliği Adalet Divanı içtihadı gibi kaynaklar, Google'ın başvurduğu kaynaklar arasındadır.
Ekibimizin değerlendirdiği faktörler aşağıdakiler gibidir:
Toplum hayatındaki rolünüz
Kamuya mal olmuş kişiler; mesleklerinden, faaliyetlerinden veya sorumluluklarından ötürü sahip oldukları sosyal konum itibarıyla toplum üzerinde etkili olan politikacılar, ünlüler, başarılı iş insanları veya dini önderlerdir.
- Söz konusu bilgilerin, toplum hayatındaki rolünüzle ilgili olup olmadığını ve ilgiliyse ne ölçüde ilgili olduğunu değerlendiririz. Bu bilgilerin toplumda tanınmanızı sağlayan unsurlarla doğrudan ilgisi ne kadar azsa bizim liste dışı bırakma olasılığımız o kadar yüksektir.
Örneğin, kişisel hayatınızla ilgili bilgiler, bir mimar olarak toplumdaki rolünüzle alakalı olmayabilir. Bununla birlikte, içerikte mimar olarak sergilediğiniz performansla ilgili eleştiriler mevcutsa liste dışı bırakma olasılığımız düşer. Bu aşamada, söz konusu bilgilere erişimin toplumu uygunsuz kamusal veya mesleki faaliyetlerden korumaya ya da genel mesleki siciliniz veya toplumdaki rolünüz hakkında toplumu bilgilendirmeye yarayıp yaramayacağını değerlendiririz.
- Ayrıca, toplum hayatındaki rolünüzün önemini de göz önünde bulundururuz. Örneğin seçime giren politikacılar, aday oldukları siyasi makama uygun olup olmadıklarının seçmenler tarafından pek çok açıdan değerlendirilmesini talep ederler. Siyasi adaylar, üst düzey devlet görevlileri ve benzer konumdaki şahıslar hakkındaki bilgileri liste dışı bırakma olasılığımız daha düşüktür.
- Bir şahsın geçmişte yürüttüğü belirli bir kamu görevinin kamu yararı açısından taşıdığı değer, şahsın önceki ve mevcut görevlerindeki kıdemine ve görevi bırakmasının üzerinden geçen süreye bağlıdır. Örneğin, resmi görev için tekrar aday olma ihtimali bulunan veya toplumun gözü önünde farklı bir görev yürüten ve toplum üzerindeki etkisi devam eden şahıslarla ilgili bilgileri çoğunlukla tarihi referans teşkil etmesi amacıyla liste dışı bırakmayız. Örneğin, hükümet liderleri hakkında herhangi bir bilgiyi liste dışı bırakmamız çok nadir rastlanacak bir durumdur.
Bilgiler nereden geliyor?
- Söz konusu sayfa resmi bir sitedeyse resmi makamların bu bilgileri yayınlama ve daimi olarak arama motorlarının erişimine açma kararını dikkate alırız. Bu yönde bir karara ciddi derecede saygı gösteririz. Resmi kayıtlar, toplumun kamu yararını ilgilendiren konulardan haberdar olmasını sağlamak adına hayati bir rol oynar. Resmi makamların bu bilgileri yayınlamaya devam etme kararı, bu konuda kamu yararının devam ettiği yönündeki resmi görüşe kuvvetle işaret eder.
- Bilgilerin gazetecilik faaliyetleri kapsamında bir haber sitesinde yer alması, gazetecilerin içerikte kamu yararı olduğu görüşüne vardığını gösterir. Hangi bilgilerin alakalı olduğuna ve kamu yararı taşıdığına karar verirken, özellikle daha yakın zamanda yayınlanmış olan içerikler konusunda medyanın habercilik yargılarını dikkate alırız.
İçeriğin ne kadar eski olduğu
- Arama sonucunda yer alan bilgilerin hâlâ konuyla alakalı olup olmadığını değerlendiririz. Alaka düzeyi, genellikle içeriğin ne kadar eski olduğuyla ilgilidir.
- Sağlanan bilgilerin makul ölçüde güncel olup olmadığını ve yayınlanma tarihinden sonra ortaya çıkan bir nedenle güncelliğini yitirip yitirmediğini değerlendiririz. Örneğin, yaklaşan bir ceza davası hakkında yapılan haberler, davadan mahkumiyet kararı çıkmaması veya mahkumiyet kararının temyizde bozulması halinde güncelliğini daha çabuk yitirebilir.
- Yayınlanma tarihinde yürütmekte olduğunuz kamu göreviyle ilgili bilgiler söz konusu olduğunda, bu görevden ayrılmış veya benzer bir görevi sürdürüyor olup olmadığınıza bakarak söz konusu bilgilerin sizinle ilgisinin güncelliğini değerlendiririz. Örneğin, bilgiler bir şirketin yönetimindeki görevinizle ilgiliyse ve siz aynı şirkette veya benzer bir şirkette hâlâ yönetici görevinde bulunuyorsanız, yayınlanma tarihinin üzerinden belirli bir zaman geçmiş olsa da bilgileri liste dışı bırakma olasılığımız daha düşük olacaktır.
Liste dışı bırakmanın Google kullanıcılarına etkisi
- Söz konusu bilgilere erişmenin, adınızı aramak üzere Google Arama'ya gelen kişiler açısından önem taşıyıp taşımadığını değerlendiririz. Örneğin, profesyonel hizmetler sunuyorsanız geçmiş müşterilerinizin hizmetlerinizle ilgili yorumları, muhtemelen gelecekteki müşterileriniz açısından meşru menfaat taşır.
- Benzer şekilde bilgiler cezai suçlamalarla ilgili olduğunda, kullanıcılarımızın bilgi edinme özgürlüğünü korumak amacıyla bu bilgileri göstermeye devam etmenin kesinlikle gerekli olup olmadığını değerlendiririz. Yaptığımız değerlendirmeye, kullanıcıları bu bilgileri elde ederek gelecekte karşılaşacakları benzer suçlardan korumak da dahildir. Bir suçla ilgili bilgileri liste dışı bırakmadan önceki süreyi göz önünde bulundururken hükümlerin ne zaman düştüğü, kalıcı olarak silindiği veya benzeri durumlarla ilgili yerel kurallara, yani cezai hükmü olan kişilerin bu hükümlerini resmi olarak geride bırakmalarına izin veren prosedürlere de bakarız.
Bilgilerin doğru veya yanlış olması
- Sizinle ilgili iddiaların doğru veya yanlış olduğunu değerlendirecek uygun bir konumda değiliz. Mahkemelerin aksine tanık çağırmamız veya yeminli delil kabul etmemiz mümkün olmadığı gibi bir yargıcın bir şeyin doğru mu yanlış mı olduğuna karar vermesine yardımcı olabilecek tüm gerçekleri de her zaman bilemeyiz.
- Bu bilgilerin doğru olmadığını göstermeniz gerekiyorsa lütfen konuyla ilgili güvenilir kanıtlar sağlayın. Örneğin, aleyhinize yapılan iddialarla ilgili bir davada mahkeme lehinize karar vermişse bu karara önemli ölçüde saygı gösteririz.
Hassas veriler
- İçeriğin ne derece hassas veya kişiye özel olduğunu değerlendiririz. Hassas içerikler; kişinin sağlığı, cinsel tercihleri, ırkı, etnik kökeni veya diniyle ilgili bilgileri içerebilir. Bu gibi bilgilerin bulunduğu içerikleri liste dışı bırakmamız, (özellikle talep edenin rızası dışında herkese açık şekilde yayınlanmışlarsa) çok daha olasıdır.
Bu faktörlerin hiçbiri kesin olmayıp liste, yukarıda sıralanmış olanlarla sınırlı değildir. Talepler sıklıkla, farklı yönlere işaret eden hususlar içerir ve karara varmadan önce bu hususları dikkatlice değerlendiririz. Karar almamız için gereken tüm bilgiler elimizde yoksa sizden daha fazla bilgi iletmenizi isteyebiliriz. Bu bilgiler, farklı unsurların talebinize nasıl etki edebileceğini anlamamıza yardımcı olur.
VI. Veri koruma yasaları doğrultusunda kaldırma işleminin kapsamı nedir?
İçerikleri yalnızca adınızla ilgili sorgular için görüntülenen arama sonuçlarında liste dışı bırakırız. Adınızla ilgili olarak liste dışı bıraktığımız içerikler, başka sorgularla ilgili sonuçlarımızda görüntülenmeye devam edebilir.
Bulunduğunuz yerde geçerli olan yasaların hangi idari bölgeleri kapsadığını dikkate alırız. Örneğin, Avrupa Birliği'nde URL'leri yalnızca Avrupa veri koruma yasalarını uygulayan ülkelerdeki Google arama sonuçlarında liste dışı bırakırız. Ayrıca, talep eden kişinin ülkesinde olduğunu düşündüğümüz kullanıcıların liste dışı bırakılan URL'lere erişimini tüm Google Arama hizmetleri genelinde kısıtlamak için IP adresi gibi coğrafi konum sinyalleri kullanırız. Avrupa Birliği Adalet Divanı'nın 2019 yılında aldığı bir karara uygun olarak, bu liste dışı bırakma kararlarını AB dışı ülkelerdeki Google Arama hizmetlerinde uygulamıyoruz.
Başka bir ülkenin arama sonuçlarında liste dışı bırakılmasını istediğiniz bir sayfa varsa talebinizi buradan iletip söz konusu ülke yasalarına göre liste dışı bırakmanın neden gerekli olduğunu açıklayabilirsiniz.
VII. Nereden daha fazla bilgi edinebilirim?
Daha fazla bilgi için Aramada içerik kaldırmaya ilişkin Avrupa gizlilik talepleri ile ilgili SSS sayfamızı inceleyebilirsiniz. "Five Years of the Right to be Forgotten" (Unutulma Hakkı'nın Beş Yılı) adlı çalışmada konu hakkında ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Şeffaflık Raporumuzda veri konusunda pek çok bilgiye ve tarafımıza iletilen taleplerin anonimleştirilmiş örneklerine ulaşabilirsiniz. Bu taleplerin gerçek olması nedeniyle talep edenlerin gizliliğini korumamız gerektiğini hatırlatmak isteriz. Bu nedenle, herhangi bir taleple veya karar süreciyle ilgili daha fazla bilgi paylaşamayız.