Omówienie prawa do bycia zapomnianym

I. Czym jest prawo do bycia zapomnianym?

„Prawo do bycia zapomnianym” to powszechna nazwa prawa, które zostało wprowadzone w maju 2014 r. w Unii Europejskiej na mocy orzeczenia wydanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trybunał uznał, że w świetle europejskich przepisów prawa o ochronie danych osoby fizyczne mogą zażądać od wyszukiwarek takich jak Google usunięcia określonych wyników wyszukiwania powiązanych z ich imieniem i nazwiskiem. Przy podejmowaniu decyzji o usunięciu treści wyszukiwarki powinny wziąć pod uwagę, czy informacje, których dotyczy żądanie, są „niedokładne, nieadekwatne, nieistotne lub przesadzone” oraz czy pozostawienie ich w wynikach wyszukiwania leży w interesie publicznym.

W 2018 r. UE przyjęła Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO). W artykule 17 tego rozporządzenia określono „prawo do usunięcia danych”, które jest podobne do prawa uznanego przez Trybunał Sprawiedliwości we wcześniejszych, zastąpionych przez RODO przepisach. Niektóre kraje spoza Unii Europejskiej też przyjęły podobne przepisy. Na przykład w lipcu 2015 r. Rosja uchwaliła ustawę pozwalającą obywatelom na usunięcie linku z rosyjskich wyszukiwarek, jeśli „narusza przepisy prawa rosyjskiego albo jeśli informacje są fałszywe lub nieaktualne” [26]. Od tego czasu Turcja i Serbia również ustanowiły swoje wersje prawa do bycia zapomnianym.

II. Kto może zażądać usunięcia treści na mocy przepisów prawa o ochronie danych?

Zasady ochrony danych mają z reguły zastosowanie wyłącznie w przypadku przetwarzania danych osobowych osób fizycznych. Firmy i inne osoby prawne zazwyczaj nie mają prawa do usunięcia treści z wyników wyszukiwania zawierających nazwę firmy.

Większość żądań pochodzi bezpośrednio od osób, których dotyczą. Możesz też zażądać usunięcia treści w imieniu innej osoby, o ile potwierdzisz, że masz do tego prawo. Aby sprawdzić, czy to możliwe, i dowiedzieć się więcej o swoich prawach, zapoznaj się z przepisami obowiązującymi w Twoim kraju.

III. Co warto sprawdzić przed przesłaniem żądania?

Jeśli treści zostały opublikowane przez Ciebie, możesz usunąć je z internetu lub uniemożliwić ich wyświetlanie w wynikach wyszukiwania. Wiele sieci społecznościowych udostępnia ustawienia prywatności, aby chronić utworzone przez Ciebie treści, a także oferuje sposoby usuwania nieodpowiednich treści opublikowanych przez innych użytkowników.

Oto niektóre z popularnych narzędzi:

Usunięcie treści z internetu może być skuteczniejsze niż ich usunięcie tylko z wyników wyszukiwania Google zawierających Twoje imię i nazwisko.

Jeśli możesz usunąć treści z internetu, pamiętaj, że wyniki wyszukiwania Google zostaną zaktualizowane po kolejnym zindeksowaniu strony przez nasze roboty. Jeśli podgląd wyniku wyszukiwania Google (czyli „fragment”) nie pokazuje aktualnej wersji strony, za pomocą tego narzędzia możesz zażądać tymczasowego zablokowania fragmentu.

IV. Jak przesłać żądanie?

Aby przesłać żądanie, wypełnij ten formularz internetowy. Pamiętaj, aby uwzględnić te informacje:

Określone adresy URL treści, które chcesz usunąć. Tutaj dowiesz się, jak znaleźć prawidłowy adres URL.
Wyjaśnienie, w jaki sposób te treści Cię dotyczą i dlaczego uważasz, że powinniśmy usunąć je z wyników wyszukiwania Google.
Wyszukiwane hasło, którego treść chcesz usunąć (czyli hasło zawierające Twoje imię i nazwisko). Możesz też poprosić o usunięcie treści dotyczących innej nazwy, np. pseudonimu. W takim przypadku opisz, jak ta nazwa jest z Tobą powiązana.
Adres e-mail, pod którym można się z Tobą skontaktować.

Zawsze warto podać jak najwięcej informacji, aby umożliwić nam skuteczną ocenę żądania z uwzględnieniem wszystkich dostępnych danych. Czasami do rozpatrzenia żądania potrzebujemy więcej źródeł. W takim przypadku, zanim przejdziemy dalej, wyślemy Ci e-maila z prośbą o podanie dodatkowych informacji i poczekamy na odpowiedź.

V. W jaki sposób Google podejmuje decyzje?

Żądania są sprawdzane ręcznie przez naszych profesjonalnych weryfikatorów, którzy decydują, czy dostęp do informacji jest w interesie publicznym, a jeśli tak, to na czym ten interes polega. Weryfikatorzy biorą też pod uwagę prawa wynikające z obowiązujących przepisów o ochronie danych.

Jest kilka powodów, dla których dostęp do informacji może być w interesie publicznym. Dla porównania Google sprawdza kilka różnych źródeł, takich jak wytyczne opracowane przez europejskie organy nadzorujące ochronę danych, w tym wytyczne Grupy Roboczej art. 29 dotyczące wdrażania orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości, wytyczne Europejskiej Rady Ochrony Danych oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości zapewniające jednolitą interpretację przepisów prawa o ochronie danych w Unii Europejskiej.

Czynniki analizowane przez weryfikatorów:

Twoja rola w życiu publicznym

Osoby publiczne to na przykład politycy, celebryci, znani przedsiębiorcy lub przywódcy religijni, którzy mają określoną pozycję społeczną wynikającą ze swojej pracy lub swoich funkcji albo zobowiązań, przez co mogą wpływać na społeczeństwo.

Sprawdzamy, czy te informacje odnoszą się do Twojej roli w życiu publicznym, a jeśli tak, to w jaki sposób. Im w mniejszym stopniu treści odnoszą się bezpośrednio do Twojej działalności publicznej, tym bardziej prawdopodobne jest, że je usuniemy.
Na przykład informacje o Twoim życiu osobistym mogą nie mieć znaczenia dla roli architekta, jaką pełnisz publicznie. Jeśli jednak treści zawierają krytykę Twojej pracy jako architekta, jest mniej prawdopodobne, że je usuniemy. Chcemy w ten sposób ocenić, czy dostęp do tych treści pozwoliłby chronić opinię publiczną przed Twoim nieodpowiednim zachowaniem jako osoby publicznej lub specjalisty. Sprawdzamy też, czy informacje są istotne dla ogólnego przedstawienia Twojej działalności lub roli w życiu publicznym.
Bierzemy też pod uwagę znaczenie roli, jaką pełnisz w życiu publicznym. Na przykład kandydaci, którzy ubiegają się o urząd polityczny, proszą wyborców o ocenę ich kandydatury na podstawie wielu czynników. Jest mniej prawdopodobne, że usuniemy informacje o wyższych rangą urzędnikach państwowych lub osobach kandydujących na stanowiska polityczne.
Gdy ktoś nie pełni już konkretnej roli w życiu publicznym, zainteresowanie opinii publicznej tą rolą zależy od tego, jak dawno dana osoba ją pełniła, jak poważna była ta rola i jaką rolę dana osoba pełni teraz. Jeśli prawdopodobne jest, że ktoś będzie ponownie ubiegać się o urząd publiczny, lub jeśli dana osoba nadal pełni ważną rolę na innym stanowisku i wciąż ma wpływ na opinię publiczną, często zachowamy informacje o niej w celach historycznych. Na przykład niezwykle rzadko usuwamy jakiekolwiek informacje o szefie lub szefowej rządu.

Źródła informacji

Jeśli strona jest w witrynie instytucji państwowej, bierzemy pod uwagę fakt, że ta instytucja postanowiła na bieżąco publikować informacje, o których mowa, i udostępniać je wyszukiwarkom. Taką decyzję traktujemy bardzo poważnie. Dokumenty państwowe odgrywają kluczową rolę w informowaniu społeczeństwa o sprawach istotnych z punktu widzenia interesu publicznego, a decyzja instytucji o ich stałej publikacji stanowi wyraźną wskazówkę, że według organów państwa pozostaje to w interesie publicznym.
Jeśli informacje znajdują się w witrynie z wiadomościami i zostały opracowane w ramach działalności publicystycznej, dziennikarze ustalili, że dostęp do tych treści jest w interesie publicznym. Przy podejmowaniu decyzji, czy dana informacja jest istotna i czy leży w interesie publicznym, bierzemy pod uwagę ocenę sytuacji przez dziennikarzy. Szczególnie dotyczy to nowo opublikowanych materiałów.

Data publikacji treści

Określamy, czy informacje zawarte w wynikach wyszukiwania są nadal istotne, co zależy często od daty ich publikacji.
Sprawdzamy, czy dostępne informacje są aktualne i czy nie są przestarzałe przez to, co wydarzyło się po ich opublikowaniu. Na przykład artykuł prasowy o zbliżającej się rozprawie karnej może być szybciej przestarzały, jeśli rozprawa zakończyła się bez wyroku skazującego lub jeśli wyrok ten został uchylony w wyniku apelacji.
Jeśli informacje odnoszą się do roli pełnionej przez Ciebie w życiu publicznym w momencie publikacji, sprawdzamy, czy nie pełnisz obecnie tej lub podobnej roli, aby się upewnić, że to już nieistotne. Jeśli na przykład treści dotyczą Twojej kierowniczej roli w firmie i nadal kierujesz tą samą lub podobną firmą, prawdopodobnie nie usuniemy ich nawet wtedy, gdy od ich publikacji upłynęło już trochę czasu.

Wpływ na użytkowników Google

Zastanawiamy się, czy osoby, które szukają w wyszukiwarce Google Twojego imienia i nazwiska, mają ku temu ważne powody. Jeśli na przykład świadczysz usługi specjalistyczne, poznanie opinii Twoich poprzednich klientów może być w uzasadnionym interesie przyszłych klientów.
Podobnie jeśli treści odnoszą się do skazania w sprawie karnej, analizujemy, czy bezwzględnie powinniśmy dalej je wyświetlać, aby chronić prawo naszych użytkowników do swobodnego dostępu do informacji, w tym ich prawo do wykorzystania tych informacji na własny użytek – do ochrony przed podobnymi przestępstwami. Decydując o tym, jaki okres powinien upłynąć, zanim usuniemy informację o przestępstwie, bierzemy też pod uwagę lokalne przepisy dotyczące zatarcia skazania lub podobnych instytucji prawnych pozwalających oficjalnie uznać wyrok skazujący za niebyły.

Prawdziwość informacji

Nie jesteśmy w stanie ustalić, czy informacje na Twój temat są prawdziwe czy fałszywe. W odróżnieniu od sądu nie możemy wezwać świadków ani przyjąć zeznania złożonego pod przysięgą. Nie zawsze znamy też wszystkie fakty, które mogłyby pomóc sędziemu w podjęciu decyzji o prawdziwości lub fałszywości danego twierdzenia.
Jeśli chcesz dowieść, że informacje o Tobie są nieprawdziwe, przedstaw nam wiarygodne dowody. Załóżmy, że w ramach postępowania dotyczącego wysuniętych przeciwko Tobie oskarżeń sąd orzekł na Twoją korzyść. Dokument potwierdzający taką decyzję sądu miałby dla nas duże znaczenie.

Dane wrażliwe

Rozpatrujemy, jak poufne lub prywatne są zgłoszone treści. Do treści poufnych możemy na przykład zaliczyć informacje o czyimś stanie zdrowia, orientacji seksualnej, rasie, pochodzeniu etnicznym lub religii. Bardziej prawdopodobne jest, że usuniemy treści zawierające takie informacje, szczególnie jeśli zgłaszający nie zgodził się na ich upublicznienie.

Żaden z tych czynników nie jest bezwarunkowy, a powyższa lista nie jest wyczerpująca. Często w danej sytuacji zachodzą różne okoliczności, dlatego zanim podejmiemy decyzję, dokładnie analizujemy różne kwestie. Czasem możemy poprosić o podanie dodatkowych informacji, które pomogą nam zrozumieć wpływ różnych czynników na dane żądanie.

VI. Jaki jest skutek usunięcia treści na podstawie przepisów prawa o ochronie danych?

Z wyników wyszukiwania usuwamy tylko treść zapytań powiązanych z Twoim imieniem i nazwiskiem. Usunięte treści mogą być jednak widoczne po wyszukaniu innych zapytań.

Uwzględniamy zakres terytorialny przepisów obowiązujących w danej lokalizacji. Na przykład w Unii Europejskiej usuwamy adresy URL z wersji wyników wyszukiwania Google w krajach, w których obowiązują europejskie przepisy prawa o ochronie danych. Za pomocą geolokalizacji (np. adresów IP) ograniczamy dostęp do usuniętego adresu URL we wszystkich usługach wyszukiwarki Google użytkownikom, którzy naszym zdaniem znajdują się w kraju zgłaszającego. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2019 r. nie usuwamy treści z wyników wyszukiwania w krajach poza UE.

Jeśli chcesz usunąć stronę z wyników wyszukiwania w innym kraju, tutaj możesz przesłać żądanie i wyjaśnić, dlaczego przepisy obowiązujące w tym kraju wymagają jej usunięcia.

VII. Gdzie znajdę więcej informacji?

Więcej informacji znajdziesz w Najczęstszych pytaniach na temat usuwania wyników wyszukiwania na podstawie europejskich żądań dotyczących prywatności. Bardziej szczegółowe informacje przedstawiono w publikacji „Five Years of the Right to be Forgotten” (Pięć lat prawa do bycia zapomnianym).

W naszym Raporcie przejrzystości znajdziesz wiele informacji o danych, a także anonimowe przykłady otrzymanych przez nas żądań. Są to prawdziwe żądania, więc musimy chronić prywatność zgłaszających. Oznacza to, że nie możemy udostępnić żadnych dodatkowych informacji na temat poszczególnych przypadków ani procesu podejmowania decyzji.